Μια πολύ πολύ... γλυκιά ιστορία

Η κοπή της Πρωτοχρονιάτικης Πίτας έχει συνδεθεί ίσως από τον 5ο - 6o αι με την μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου. Όμως μέσα στους αιώνες η άγνοια του κόσμου πρόσθεσε μύθους που προσβάλλουν και τον ίδιο τον Άγιο και εκείνους οι οποίοι τον τιμούν.
Κυκλοφορεί μέχρι σήμερα ο περίεργος θρύλος ότι δήθεν ο Μέγας Βασίλειος που διαχειριζόταν ολόκληρο συγκρότημα ευαγών ιδρυμάτων, έκανε έρανο και μάζεψε ολόκληρο θησαυρό χωρίς να κρατήσει αποδείξεις. Και όταν χρειάστηκε να τα επιστρέψει αναγκάστηκε να τα μοιράσει σε πίτες «κι' ό,τι πέσει στον καθένα ». Αυτή η ασεβής ανακρίβεια παραδίδεται από στόμα σε στόμα.
Ποια είναι όμως η  αλήθεια για το ωραίο έθιμο της Πρωτοχρονιάτικης Πίτας;

Υποστηρίζεται από πολλούς ότι το έθιμο έχει τις ρίζες του στα Ελληνικά Κρόνια (αγροτικές γιορτές προς τιμήν του Θεού Κρόνου).  Ήταν οικογενειακή γιορτή στο τέλος της συγκομιδής των καρπών. Στο στρωμένο γιορτινό τραπέζι συνέτρωγαν όλοι - μαζί και οι δούλοι.  Φαίνεται ότι μετά το γεύμα μοιράζονταν μικρά ψωμάκια ή πίτες μέσα στις οποίες έβαζε η νοικοκυρά ένα κομμάτι στάχυ, έναν καρπό, ή ακόμη και ένα ομοίωνα αλόγου. Όλοι εύχονταν, το στάχυ που τους έτυχε ή ο καρπός να αυξήσει την σοδειά τους.  και αν τύχαιναν ομοίωμα ζώου, το θεωρούσαν καλό οιωνό για τα ζώα που έτρεφαν.
Τον 2ο αι. μΧ η εορτή αυτή (τα Κρόνια) είχε εκφυλιστεί. Ο Πλούταρχος δεν λέει καλά λόγια για την διαγωγή των δούλων στο γιορτινό τραπέζι των κυρίων τους.
 Στην Ρώμη τα Κρόνια ταυτίστηκαν με αντίστοιχη δημοφιλή γιορτή του χειμώνα, τα «Σατουρνάλια», τα οποία τελούνταν με επίσημη αργία και εμποροπανηγύρεις τον Δεκέμβριο (Χειμερινό Ηλιοστάσιο). Όμως σιγά - σιγά η ωραία οικογενειακή εκδήλωση εξαφανίστηκε από τα νοικοκυρόσπιτα. Πήρε άλλη μορφή - με τυχερά παιχνίδια και όργια σε ύποπτους χώρους μακριά από τον κρατικό έλεγχο.  Αναφέρονται ακόμη και άτυπες ανθρωποθυσίες: Σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές, ύποπτες ομάδες έτρωγαν και έπιναν. Έκοβαν μία πίτα στη οποία είχαν βάλει ομοίωμα στέμματος.  Όποιος το έβρισκε, ανακηρύσσονταν «βασιλιάς της βραδιάς». Το γλέντι συνεχιζόταν και όλοι μεθούσαν. Την επομένη  αυγή θυσίαζαν το «βασιλιά της  βραδιάς»Â  στους  Θεούς του Κάτω Κόσμου. Οι Ρωμαϊκές Αρχές απαγόρευαν τις παράνομες εκείνες τελετές των μεθυσμένων αγροτών. Αναφέρεται  στο Εορτολόγιο της Εκκλησίας ο Άγιος Μάρτυρας Δάτιος που  ήρθε σε σύγκρουση με μια τέτοια απόκρυφη τελετή.

Περισσότερες λεπτομέρειες στο "users.sch.gr" (εδώ)